İnsî ve Cinnî Şeytanlar

İnsî ve Cinnî Şeytanlar
Şeyâtin
insî ve cinnî şeytanlardır ve bunlar İblis'in evlatlarıdır. İblis
evlatlarını iki gruba ayırmış bunlardan bir kısmını insanlara karşı
diğer kısmını da cinlere karşı vazifelendirmiştir ki bunlar vazifeli
oldukları saha itibariyle bu ismi almışlardır. Şeytanlar insî ve cinnî
olmak üzere iki kısımda mütâlaa edilmiştir ki
"Böylece
her nebi için ins ve cin şeytanlardan düşmanlar var ettik." (En'am
6/112) ayeti bu hakikatı ifade eder. Ayette geçen "Şeyâtîn" kelimesinin
manasında iki rivayet söz konusudur. Ulemâ arasında her iki rivayeti de
destekleyen bir hayli insan vardır.
Birincisi:
Bu
kelimeden maksat insan ve cinlerin azgın ve sapkınlarıdır ki İbn-i Abbas
(ra) bu görüştedir. Bir rivayete göre Atâ Mücâhid Hasan ve Katâde gibi
büyük imamlar da bu görüşü paylaşırlar.(1) Onlara göre hem Cinlerden
hem de insanlardan şeytanlar vardır. Cinnî şeytanlar mü'min insanları
kendilerine uyduramayınca insî şeytanlara giderler ve bunları o
mü'minler üzerine salarlar. Bu hususu te'yîd eden şöyle bir hâdiseden
bahsederler:
Rasulü (sav) Ebu Zer'e (ra) sorar:
"İnsî ve cinnî şeytanların şerrinden 'a sığındın mı?"
Hz. Ebu Zer de bu suale yine bir sual ile karşılık verdi:
"İnsanlardan da şeytan var mı?"
Rasulü cevabında:
"Evet hem de onlar cinnî şeytanlardan daha da şerirdirler." (2) buyurur.
İkincisi:
Şeyâtin
insî ve cinnî şeytanlardır ve bunlar İblis'in evlatlarıdır. İblis
evlatlarını iki gruba ayırmış bunlardan bir kısmını insanlara karşı
diğer kısmını da cinlere karşı vazifelendirmiştir ki bunlar vazifeli
oldukları saha itibariyle bu ismi almışlardır.(3)
Aslında
bu iki mana arasında ciddi ve neticeye tesir eden bir ayrılık olmamakla
beraber birinci rivayet her halde ayetin zahiri manasına daha uygun
düşmektedir ki alimlerin ekserisi bu birinci manayı tercih etmişlerdir.
Ayrıca bu hususu teyid eden Efendimiz'den (sav) mervi bir çok rivayet
de mevcuttur. Bu cümleden olarak Rasulü (sav) bir hadis-i şeriflerinde:
"Sizden
biriniz namaz kılarken önünden herhangi bir kimsenin geçmesine müsaade
etmesin gücü yettiği nisbette ve en uygun şekilde ona mani olmaya
çalışsın. Yine de inat edip önünüzden geçmek isterse onunla dövüşsün
çünkü o Şeytan'dır." (4) buyururlar.
Bir başka defasında Efendimiz (sav) sokakta bir güvercin arkasından koşup duran birisini görür ve şöyle buyurur:
Orjinal Link: TEVBE EDENLERİN SİTESİ [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
"Bir şeytan diğer bir şeytanın peşine düşmüş!.." (5)
İşte bunlar gibi daha pek çok rivayetlerde Rasulü (sav) bazı şahıslara hatta daha başka varlıklara bazı hareketlerinden dolayı doğrudan doğruya "Şeytan" demiştir.
Yukarıda
da temas edildiği gibi aslında her iki mana arasında neticeye tesir
edecek ciddi bir ayrılık yoktur. Zira birinci görüşte olanlar kalb ve
kalıbı birden ifade ile insana şeytan derken ikinci manayı tercih
edenler kalb ile kalıbı birbirinden ayırmış ve "Kalıbıyla insan fakat
kalbiyle şeytan" demek istemişlerdir. Bunu destekleyen bir rivayet de
vardır:
Huzeyfe (ra) anlatıyor: Bir gün Rasulü'ne:
"Ya
Rasulallah! Bizler şer içindeydik Cenab-ı Hakk bizlere hayır ihsan etti
ve şimdi hayır içinde bulunuyoruz. Acaba bu hayırdan sonra tekrar şer
gelecek mi?"
Rasulü:
"Evet" dedi.
Ben de:
"Acaba o şerden sonra tekrar hayır olacak mı?" diye sordum yine
"Evet" dedi.
Bunun üzerine " O nasıl olacak?" deyince Rasulü de:
"Benden
sonra bir kısım devlet adamları gelecek ki benim yolumu ve benim
sünnetimi takip etmeyecekler. Hatta onlardan öyleleri idareye vaziyet
edecek ki beden ve cesetleri insan cesedi ama içlerinde taşıdıkları kalb
şeytan kalbi!.." cevabını verdi. Rasulü'nün bu izahı üzerine
Orjinal Link: TEVBE EDENLERİN SİTESİ [Linkleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
"O zaman ben nasıl hareket edeyim?" diye sorunca da:
"Dinle ve itaat et! Sırtına vurulsa malın elinden alınsa yine dinle ve itaat et!.." buyurdu. (6)
Kaynak: Metafizik Dünya
1) İbn-i Kesir Tefsir 3/312313
2) Müsned 5/178
3) Razi 13/154; Alusi Ruhu'l-Meani 8/5
4) Buhari Bedu'l-Halk 11; Müslim Salat 258259260; Ebu Davut Salat 107; Nesei Kıble 8; Kasame 48
5) İbni Mace edep 44; Ebu Davut edep 57; Müsned 2/345
6) Müslim İmare 52