1840
yılında Kafkasya'da Vubıh (Soçi) yöresinde doğdu. Büyük Çerkes
sürgününde (1864), yüz binlerce soydaşı gibi o da ailesi ile birlikte
Anadolu'ya göç etmek zorunda kaldı. Bandırma'nın Çinge köyüne yerleşti.
Aile adı Therkhet'dir.
Yurdunu kaybetmenin ve feci sürgünün getirdiği tüm acılara karşın, bir
yandan Türkçe öğrenmeye çalışırken İstanbul'dan getirttiği kitaplarla
kendi kendini yetiştirerek yeni ülkeye ve yaşama uyum sağladı. Daha
sonra İstanbul'a giderek memurluk yaptı. Çeşitli devlet memurluklarında
bulunduktan sonra, Suriye'de Suveyde, sonradan Bandırma, Yenipazar,
İstanköy, Humus ilçelerinde Kaymakam olarak görev yaptı. İstanbul'da
Zabtiye Nezareti'nde çeşitli görevlerde bulundu. Mirmiran rütbesiyle
sivil Paşa rütbesi verilerek Pizren, Ergiri ve Şarkikarahisar'da da
mutasarrıflık yaptıktan sonra emekli oldu. İstanbul'a dönerek Üsküdar'da
yerleşti.
Kaybettiği yurdunun özlemini çeken ve soykırıma uğratılan halkının
acılarını dindirmek için yaşamı boyu elinden gelen herşeyi yapan
Therkhet Ahmed Cavid Paşa, 1897 yılında, hazırladığı Arap harfli Adige
alfabesini litograf (taşbasması) ile gizlice bastırarak Çerkes folklor
ve edebiyatından derlemeler yapmaya girişti. Bu bakımdan Türkiye'de
Adige dilinin alfabesini ilk kez düzenleme onuru ona aittir.
Namık Kemal'in kişisel dostu olan Ahmed Cavid Paşa, Zabtiye Nezareti'nde
şube müdürü olarak bulunurken onun Avrupa'ya kaçmasına da yardımcı
olmuştu. Osmanlı Devleti'nde 1908'de ikinci kez Meşrutiyet yönetiminin
yürürlüğe girmesi üzerine, merkezi İstanbul'da olmak üzere kurulan
"Çerkes İttihad ve Teavün Cemiyeti"nin kurucuları arasında yer aldı ve
ölünceye kadar bu cemiyette başkanlık görevlerinde bulundu. Evvelce
litografla ve gizlice bastırmış olduğu Çerkes (Adige) Alfabesi'ni 1909
ve 1910 yıllarında iki kez daha bastırdı. "Adige Yani Çerkes Lisanının
Söylenişi Yazılışı" (İstanbul 1911) ve "Arab Cerf" (Arap Sarfı-Grameri)
adlı Adigece-Türkçe iki de broşür yayınladı. Osmanlı basınında, Çerkes
sürgünlerinin durumunu belirtip onların yerleştirilme şeklindeki
aksaklıklardan yakınan, onlara daha uygun toprak ve otlaklar verilmesi
için Dahiliye Nezaretinin (İçişleri Bakanlığı) dikkatini çeken yazıları
da yayınlanmıştır. "Çerkes İttihad ve Teavun Cemiyeti'nin organı olan
"Qhuaze" (Rehber) gazetesinde Çerkes halk edebiyatından derlemelerini
yayımlamış,Mehmet Ali Pçıhaluk ile birlikte hazırladığı Çerkesce-Türkçe
Sözlük de bu gazetede kısmen yayımlanmıştır.
30 Ekim 1916'da İstanbul'da ölmüş olup mezarı Selimiye Camii haziresindedir.
Mesaj Sayısı
Konu: Ahmed Cavid Paşa